Jasenovac

Druga studijska poseta je ovaj put bila posvećena kompleksu jasenovačkih logora, odnosno logoru Jasenovac 25. novembra 2017. godine.

Logor, koji je bio u funkciji od avgusta 1941. do aprila 1945. godine, služio je ustašama (hrvatskim fašistima na čelu Nezavisne države Hrvatske) kao mesto masovnog ubijanja Srba, Jevreja, Roma i antifašista. Po najverodostojnijim procenama, tu je ubijeno između 120.000 i 130.000 ljudi. Ipak, tadašnjoj hrvatskoj javnosti predstavljen je kao radni logor, u koji su upućivani ljudi na prinudni rad. Iako je deo zatočenika stvarno korišćen kao radna snaga za proizvodnju cigala, na poljoprivredim radovima i na izgradnji nasipa na reci Savi, pitanje prinudnog rada kao kazna za određene kategorije stanovništva postalo je glavni narativ za prikrivanje realne funkcije logora. Upravo taj narativ je i danas korišćen od strane onih koji negiraju postojanje logora Jasenovac kao logora smrti.

Sa druge strane, u kasno proleće 1942. godine, na zahtev nemačkih snaga, iz logora je prebačeno nekoliko hiljada zatočenika u logor na Sajmište, odakle je trebalo da budu upućeni na prinudni rad u Trećem rajhu. Ipak, većina pristiglih zatočenika je bila u veoma lošem stanju, pa su vraćeni u Jasenovac i tu ubijeni. Nekoliko meseci kasnije svi žitelji mesta Mlaka pored Jasenovca prebačeni su na Sajmište i kasnije u Nemačku. U njihovim kućama su leta 1942. prinudno smešteni Romi koje su ustaške vlasti pokupile u celoj zemlji, a kasnije na tom mestu i pobile.

Tokom posete, grupa od oko 70 ljudi je obišla Spomen-područje Jasenovac, gde ih je sačekao direktor te ustanove i vodio kroz lokaciju bivšeg logora i stalnu postavku u muzeju. Nakon toga, grupa se uputila u samo mesto Jasenovac, gde su stručnjaci organizacije Odbora za Jasenovac govorili o sadašnjem stanju ovog mesta i o sećanju na stradanje u njemu. Kraj posete je bio posvećen Spomen-području Gradina, u Bosni i Hercegovini, mestu koje je od 1941. do 1945. godine služilo za masovno ubijanje zatočenika.