O projektu

U savremenim ratovima, gde su u pravilu žrtve civili a genocid prihvaćen deo političke metodologije,  mesto Drugog svetskog rata, Holokausta i genocida nad Romima ima ulogu mesta porekla modernog ultranacionalizma i rasizma. Medju žrtvama tog rata, istoriografije zemalja Balkana uglavnom izdvajaju one koje pripadaju sopstvenim, većinskim narodima. Narativni re-fokus na Holokaust i stradanje manjina koji je usledio posle ratova 90-tih je, osim uviđanja sličnosti iskustava civila većine i manjine, uveo i promenu u metodologiji i sagledavanju istorije. Civilna perspektiva, reč svedoka i privatni, lični narativi su ne samo uticali na evoluciju javnog, kolektvnog sećanja, već su i  izmenili ulogu zvanične istoriografije. Naučni radovi zasnovani na arhivskom istraživanju, su u mnogome proizvod dostupnosti arhivske građe, i prioriteta institucija i države. U mnogim slučajevima, lična svedočenja su izašla iz istih arhiva koje su istoričari decenijama koristili. Privatni narativi, postali su više od arhivske gradje i potvrda teza. 

Na ovom sajtu, pomoću mapiranja svedočenja, baze podataka svedoka/žrtava, kao i u edukativnoj publikaciji "Džanes ko sem? (Kako znaš ko sam?)" u okviru projekta "Porajmos u Srbiji - mapiranje prošlosti, za drugačiju sadašnjost" smo pokušali da arhivska svedočenja spojimo sa lokacijama gde su Romi živeli, sa kojih su odvedeni, i na kojima su zločini nacista i kolaboracionista počinjeni. Verujemo  da ta mesta, iako većinom izbrisana i podložna stalnoj promeni, i dalje nose istoriju, koja danas može ponovo postati osnov za upoznavanje Romskog naroda, njegove kulture, kao i sredstvo za borbu protiv još uvek prisutnih predrasuda i diskriminacije. Nadamo se da će istorija zločina Porajmosa/Samudaripena postati ne samo priznati deo opšteg istorijskog konsenzusa, već i stalne i obavezne edukacije na našim prostorima. Takođe, verujemo da je pravo manjina na sopstvenu interpretaciju istorije jednako sa pravom na sopstvenu kulturu i jezik, i da smo materijalima i alatima koji se nalaze na ovom sajtu doprineli tom cilju.

Na sajtu možete naći:

Prvu baza svedočenja o žrtvama Porajmosa u Srbiji, za gradove Beograd, Kragujevac i Leskovac, zasnovana na nadjenoj i obrađenoj građi fonda AJ 110 – Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača, Arhiva Jugoslavije u Beogradu.

Interaktivne, geo-referencirane mape Beograda, Kragujevca i Leskovca na sajtu pokazuju lokacije sačuvane u zapisnicima komisije, i prikazuju ih po ulicama i delovima gradova na kako na savremenim, tako i na istorijskim mapama. Mesta od posebnog značaja za događaje, i sudbinu žtrava, kao što su logori i stratišta su posebno obeležena. Ovi sadržaji, na kojima se stalno radi, i koji se redovno dopunjuju povezani su sa našim prethodnim radom na projektu "Mesta stradanja", kao i sa radom ranijih inicijativa, posebno vezanih za logore u Beogradu.

Publikacija "Džanes ko sem? (Kako znaš ko sam?)" je namenjena srednješkolskoj nastavi i predstavlja vrstu "dopunskog udžbenika" koji nije ograničen na nastavu o istoriji diskriminacije i progona romske manjine, već je i sredstvo upoznavanja većine sa osnovama romske kulture, umetnosti i opšte istorije. Ipak, tragedija stradanja tokom ratne okupacije i kolaborcionističke uprave, zauzima centralno mesto, kao osnov za razumevanje predrasuda i diskriminacije, kojima se ova publikacija takođe bavi. U ovoj publikaciji primenjeni su i adaptirani metodi konfrontiranja antisemitizma primenjeni od strane Anti Defamacione Lige (ADL) i USC Shoah Foundation. U publiakciji su korišćeni aktivni linkovi i QR kod za upotrebu u radu sa učenicima. Publikacija ima 72 strane i na sajtu je dostupna na Romskom, Srpskom i Engleskom jeziku, a štampana izdanja na Srpskom i Romskom.