Romanipen
, Obrazovno–kulturna zajednica Roma
2. avgust. 2016.
Dana 02.avgusta 2016.godine u prostorijama Narodne biblioteke “Vuk Karadžić” u Kragujevcu održana je Panel diskusija na temu “Porajmos – zaboravljeni holokaust” , diskriminacija čak i u smrti koju je povodom obeležavanja dana sećanja na romske žrtve holokausta organizovala Obrazovno-kulturna zajednica Roma “Romanipen” u okviru svog godišnjeg programa podržanog od strane grada Kragujevca.
Govornici istoričar dr Milovan Pisari, autor knjige “Stradanje Roma u Srbiji za vreme Holokausta” i umetnik Nikola Radić Lucati iz Centra za istraživanje i edukaciju o Holokaustu iz Beograda predstavili su posetiocima svoj dugogodišnji istraživački rad i bogatu arhivsku građu u vezi sa zapostavljenim delom savremene istorije koji se odnosi upravo na masovno stradanje i genocid nad romskim narodom. Svojim izlaganjem govornici su podstakli na promišljanje i preduzimanje budućih inicijativa kako bi se ovaj deo istorije, nepravedno zapostavljen, osvetlio i činjenicama o sistemskom progonu Roma stvorio kritički odnos prema počinjenim delima i njihovom prikrivanju i zanemarivanju.
Prema rečima dr Milovana Pisarija, “istraživanje, edukacija i komemoracija moraju ići zajedno” kako bi se kultura sećanja negovala i kako bi se otvarao prostor jednoj drugačijoj istoriji koja ne isključuje i diskriminiše .
Među prisutnima zapažena je grupa mladih koji u svojim udžbenicima istorije do sada nisu mogli pročitati ništa određeno o stradanju Roma ali i grupa starijih sugrađana koji su tokom svog odrastanja od svojih preživelih slušali o streljanju gotovo čitavih porodica, svih muških članova, u kragujevačkim Šumaricama . Oni su svedoci ove istorije o kojoj udžbenici ne govore.
Broj stradalih Roma ni danas nije poznat ali se procenjuje da je bilo 0d 220 hiljada do 500 hiljada romskih žrtava. Ono što je poznato je da genocid nad romskim narodom širom Evrope nije počeo niti se završio sa trajanjem Drugog svetskog rata i da su mere rasističke i fašističke ideologije bile prisutne i u politici Srbije pod nemačkom okupacijom i čije doktrine su i sada prisutne.
U cilju edukacije i komemoracije autori izložbe “Oktobar 1941” Nikola Radić Lucati i Milovan Pisari “dovešće” svoju postavku u Kragujevac u izložbeni prostor Muzeja 21. oktobar u oktobru mesecu ove godine kako bi obeležili dan sećanja na žrtve Holokausta. Svaki od izloženih panoa predstavljaće po jedan dan oktobra meseca 1941. godine kada su počela masovna stradanja nedužnih civila Srba, Jevreja i Roma.
Ova izložba deo je međunarodnog projekta Eskalacija u Holokaust: od streljačkih vodova do gasnog kamiona koncentracionog logora na Sajmištu – dve odlučujuće faze Holokausta u Srbiji koji je finansiran od strane Evropske komisije a sprovodi ga Istorijski arhiv Beograda u saradnji sa NVO – Centrom za istraživanje i edukaciju o Holokaustu iz Beograda i Teraforming iz Stokholma, holandskim Institutom za rat, genocid i Holokaust iz Amsterdama i Odsjekom za kulturalne studije Sveučilišta u Rijeci iz Hrvatske.
